• Strona główna
• > AktualnoÅ›ci
• > 2017
• > SierpieÅ„

 

269 tys. ton plastikowych Å›mieci, które wedÅ‚ug obliczeÅ„ naukowców znajdujÄ… siÄ™ w oceanach, to niecaÅ‚y 1 proc. Å›wiatowej produkcji plastiku. Å»yjemy w epoce plastikozoicznej - ostrzegajÄ… naukowcy w piÅ›mie "Anthropocene". PrzyszÅ‚ym pokoleniom zostawimy po sobie górÄ™ zdradliwych Å›mieci.

 

www.pixabay.pl

 

- W ostatnich dekadach wyprodukowaliÅ›my tyle plastiku, że moglibyÅ›my nim zafoliować caÅ‚Ä… kulÄ™ ziemskÄ… - mówi główny autor artykuÅ‚u prof. Jan Zalasiewicz, geolog z Uniwersytetu w Leicester w Wielkiej Brytanii. WÅ›ród autorów publikacji jest też prof. Agnieszka GaÅ‚uszka z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. 

 

- Bez plastiku, którego jeszcze nasi dziadkowie nie znali, nie możemy się dziś obejść - dodaje Zalasiewicz. - Owijamy nim jedzenie, nosimy w nim wodę, chronimy nim leki. Nawet nasze ubrania składają się dziś głównie z niego. Co trzy lata wprowadzamy do środowiska kolejny miliard ton sztucznych tworzyw.

 

Niestety, plastik słabo się rozkłada, a za to świetnie się petryfikuje, a także łatwo przenika do organizmów zwierząt.

 

Rakotwórcze i toksyczne

"Mówię wszystkim, że jestem z innej planety. Bo planeta, na której wylądowałam, jest tak inna od tej z XX w. Wtedy nie było plastiku, a w powietrzu było mniej dwutlenku węgla. W morzu pływało więcej ryb. Ja pochodzę z epoki preplastikozoicznej" - tak na nasze uzależnienie od plastiku narzekała dr Sylvia Earle, oceanograf i eksplorator "National Geographic", którą w swojej książce "Piersi. Historia naturalna i nienaturalna" cytuje Florence Williams.

 

Tak naprawdę jednak początki epoki plastikozoicznej sięgają połowy XX w. Świetnie oddaje to inny cytat z książki Williams pochodzący z piosenki brytyjskiego zespołu The Who z 1966 r. - "Urodziłem się z plastikową łyżeczką w gębie". Po drugiej wojnie światowej przemysł chemiczny musiał szybko przestawić się na produkcję cywilną. Z sylikonu, w wojsku używanego jako izolator i smar, robi się dziś m.in. implanty piersi.

 

Prawdziwą karierę zrobił bisfenol A (w skrócie - BPA), sztuczny estrogen zsyntetyzowany jeszcze w latach 30. Miał być lekiem zapobiegającym poronieniom, ale okazał się świetnym plastikiem - mocnym i przezroczystym. W kubeczkach z BPA pijemy dziś wodę w pociągach i samolotach. Bisfenolem A wykłada się wnętrza puszek z jedzeniem, a nawet pokrywa się papier paragonowy. Niestety, ponieważ BPA łatwo oddziela się od kubeczków, puszek i paragonów, i do tego jest sztucznym estrogenem, to jest też substancją zaburzającą gospodarkę hormonalną - a tylko w USA produkuje się go ok. miliona kilogramów rocznie.

 

Innym niesławnym plastikiem są polichlorowane bifenyle (PCB), których stosowania w latach 70. zakazano w USA, a w UE jest ono mocno ograniczone. To m.in. świetne izolatory, które są jednak rakotwórcze i toksyczne. A na dodatek, podobnie jak BPA, długo się nie rozkładają i wspaniale gromadzą się w tłuszczu - stąd wykrywano ich obecność w organizmach ssaków morskich i... mleku karmiących kobiet.

 

Sztuczne owoce morza

Zdradliwego wpływu BPA i innych "hormonalnych bandytów" możemy nawet nie dostrzegać - w końcu rak czy zaburzenia hormonalne rozwijają się długo i mogą mieć różne współprzyczyny - ale trudno nie zauważyć zwałów plastikowych śmieci zalegających wokół nas. Plastikowych torebek na drzewach, plastikowych butelek w rowach. Na Hawajach odkryto plastikowe skały - zlepione m.in. z wyrzuconych do śmieci... szczoteczek do zębów.

 

Z innych badań wynika, że co roku do oceanu spływa 4-12 mln ton plastiku. Część krąży w tzw. wielkich plastikowych plamach, które wykryto na Atlantyku i Pacyfiku (a nawet w lodzie morskim na Oceanie Arktycznym). Najbardziej niebezpieczne są jednak plastikowe drobiny, milimetrowej średnicy ziarenka, które przedostają się do organizmów morskich, a z nich także do ludzkich. W ostatnim wydaniu tygodnika "PNAS" naukowcy z Francji i Belgii wykazali, jak szkodliwe są one dla ostryg.

 

Z raportu ogłoszonego na niedawnym światowym forum ekonomicznym w Davos wynika, że w połowie wieku w oceanie może być więcej plastikowych śmieci niż ryb! Niedawne badania pokazują, że sporo plastiku jest w... soli, najwięcej w morskiej.

 

Plastikowe drobinki odkładają się też świetnie w osadach morskich i lądowych. Jeszcze długo - razem z plastikowymi śmieciami o większych rozmiarach - będą w nich trwały, stanowiąc granicę nowej epoki geologicznej. Ekipa prof. Zalasiewicza nazywa ją antropocenem, czyli epoką człowieka. Warstwa plastików w osadach geologicznych już na zawsze pozostanie jedną z jej cech rozpoznawczych.

 

- Plastiki zalegają już wszędzie na Ziemi - tłumaczy prof. Zalasiewicz. - Od szczytów górskich [bardzo zaśmiecony jest m.in. Mount Everest] po oceaniczne głębiny. Zakopane w osadach mogą przetrwać nawet miliony lat. Jeśli podtrzymamy tempo produkcji plastiku, to w połowie wieku będziemy mogli kilkakrotnie zafoliować nim Ziemię.

 

źródło: www.wyborcza.pl