Nasi dziadkowie to mistrzowie recyklingu

Rozmowa Agnieszki Usiarczyk, Rzeczpospolita, ze Sławkiem Brzózkiem, prezesem Zarządu Fundacji Nasza Ziemia, na łamach dodatku specjalnego "Dzień Ziemi", Rzeczpospolita, 23 kwietnia 2019 roku

- Czy recykling to nadal moda czy już konieczność?
I jedno i drugie. Nie jest jednak na pewno nowoÅ›ciÄ…. Ludzie zawsze szanowali pozyskane surowce i materiaÅ‚y oraz ponownie je wykorzystywali. Dopiero rewolucja technologiczna XX wieku, masowa konsumpcja i reklama oraz Å›lepa wiara w nieograniczony wzrost gospodarczy oraz wynikajÄ…ce z tego kryzysy ekonomiczne, ekologiczne i spoÅ‚eczne spowodowaÅ‚y, że obecne pokolenia „odkrywajÄ…” recykling na nowo, nieraz ze zdumieniem patrzÄ…c na czasy dzieciÅ„stwa pokolenia swoich dziadków - z dzisiejszej perspektywy „superekologów” i „mistrzów recyklingu”.

- Z odzysku można wiele uzyskać. Przede wszystkim czyste środowisko, lepsze zdrowie, a także sporo zaoszczędzić.
W Polsce powstaje rocznie okoÅ‚o 12 milionów ton odpadów komunalnych (w Unii Europejskiej ok. 210 milionów ton, a na Å›wiecie okoÅ‚o 2 miliardów). WÅ›ród nich okoÅ‚o 4,5 miliona ton odpadów opakowaniowych, które można – z gospodarczego punktu widzenia – okreÅ›lić niemal „czystym surowcem”. To wielki rezerwuar metali, tworzyw sztucznych, szkÅ‚a, makulatury, ale także tekstyliów, drewna oraz różnorodnych kompozytów i konglomeratów. To caÅ‚kiem niemaÅ‚e bogactwo dla naszej gospodarki, choć odpady rozpatrywane jednostkowo (statystyczny Polak produkuje ok. 330 kg odpadów rocznie), dla każdego z nas majÄ… niewielkÄ… wartość pieniężnÄ…. Wykorzystywanie surowców daje ogromne korzyÅ›ci. To w pierwszej kolejnoÅ›ci, czysta planeta, oszczÄ™dnoÅ›ci ekonomiczne i Å›rodowiskowe wynikajÄ…ce ze zmniejszenia zapotrzebowania na energiÄ™, wodÄ™, ropÄ™, usÅ‚ugi transportowe i logistyczne. Dobrym przykÅ‚adem jest produkcja papieru: tona wyprodukowana z makulatury, a nie z pierwotnej celulozy, redukuje zanieczyszczenia  (o 75 proc.), oszczÄ™dza energiÄ™ (o 25 proc.). DziÄ™ki temu zyskujemy też 40.000 litrów wody. Dla porównania, czÅ‚owiek, dla swojego biologicznego funkcjonowania, potrzebuje przez caÅ‚e życie okoÅ‚o 43.000 litrów wody.
Niestety recykling, choć jest bardzo potrzebny, nie rozwiąże problemu nadprodukcji rzeczy i braku surowców – on ten problem może najwyżej wydatnie zmniejszyć. By go rozwiÄ…zać, musimy zmienić model konsumpcji na bardziej umiarkowany.

- W przyszłym roku ważna data: Polska, jak wszystkie kraje europejskie, jest zobowiązana do ograniczenia zużycia surowców naturalnych oraz zmniejszenia ilości odpadów iw 2020 roku trzeba będzie ponownie wykorzystywać
50 proc. odpadów komunalnych. Czy jesteśmy w stanie w ciągu kilku miesięcy poprawić stan segregacji i recyklingu?
WedÅ‚ug danych GUS, w 2017 roku recykling siÄ™gnÄ…Å‚ 25 proc., ale tylko okoÅ‚o poÅ‚owa z tego – 13 proc., to byÅ‚ recykling odpadów komunalnych. Dla porównania, w Europie odzyskuje siÄ™ Å›rednio ok. 40 proc. odpadów, na Å›wiecie okoÅ‚o 13 proc. Najlepiej radzÄ… sobie Niemcy (ponad 65 proc.), Polska jest niestety poniżej unijnej Å›redniej.
Za niecaÅ‚y rok bÄ™dziemy musieli powiedzieć sobie „sprawdzam” i prawdopodobnie ponieść konsekwencje finansowe wobec UE. To, że nie bÄ™dziemy jedynym paÅ„stwem UE z takim problemem, to żadne pocieszenie. W kolejnych latach, progi bÄ™dÄ… coraz wyższe. W 2025 roku bÄ™dziemy musieli recyklingować 55 proc. , w 2030 – 60 proc., a w 2035 roku – 65 proc. odpadów komunalnych.
Aby to osiÄ…gnąć musimy skutecznie wdrożyć system segregacji odpadów – to zadanie dla gmin i dla producentów, w ramach tzw. Rozszerzonej OdpowiedzialnoÅ›ci Producentów, nad którÄ… trwajÄ… prace na poziomie unijnym. Ale bardzo ważne jest także nasze wÅ‚aÅ›ciwe uczestnictwo w gospodarce odpadami. Każdy z nas musi siÄ™ nauczyć, by nie kupować rzeczy niepotrzebnych, unikać produktów jednorazowego użytku, a swoje odpady wrzucać do wÅ‚aÅ›ciwych pojemników, aby nie mieszać różnych rodzajów surowców. To tylko tyle, chociaż przykÅ‚ady pokazujÄ…, że dla niektórych, aż tyle.